Zorka Wollny: Złe Sny

Stary Browar, Poznań: Apr 28–May 28, 2011

W pracach prezentowanych na wystawie “Złe Sny” Zorka Wollny skupia się na marzeniach, snach, nocnych marach i iluzjach. Przygląda się utkanej z takich mentalnych obrazów cienkiej tkance snu, badając ją od zewnątrz i zaglądając pod jej powłokę.

W filmie “100 lat w wieży” (2010) artystka obserwuje sen jako stan ciała: delikatny uśmiech odmalowujący się na twarzy śpiącej w wieży królewny – piękności, której włosy w trakcie wieloletniego snu pokryły się kurzem i w których zalęgły się pająki. W „Czarnym Filmie” (2009) wchodzi do środka „snu czarnego jak smoła” i zainspirowana tekstami Sylvii Plath przygląda się lęgnącym się w jej marzeniach sennych nocnym marom, przybierającym postaci kobiet, którym narratorka daje się poprowadzić w osaczającą ciemność. Filmy te artystka pokazuje na różne sposoby. Twarz królewny z wieży odbija się promieniem światła od powierzchni zwierciadła tym samym rozpraszając, dyseminując niedajace się tutaj uchwycić senne obrazy. Z kolei czarny film/sen, wręcz odwrotnie, projektowany jest na czarny ekran, co potęguje wrażenie pochłaniającej ciemności i wciąga tym samym widza w proces śnienia. Tak jak naratorka, widz „czuje tylko tę ciemność i nic więcej” i jest przy tym zmuszony do takiego samego wytężonego oglądu, z jakim boryka się we własnych nocnych marach. Artystka snuje też inną, niepokojącą, senną opowieść: “Kurtyzana i Pisklęta” (2010) to oparty na motywach z prozy Krzysztofa Niemczyka zestaw obrazów z życia bohemy, w którym do skrajności doprowadzona została teatralizacja gestów i zachowań. Główna bohaterka, bezwolna kurtyzana plątająca się między odrzuceniem a zachwytem barowych towarzyszy, znajduje ostateczne wyzwolenie w oszałamiającym, ekstatycznym tańcu. Podobnie jak wcześniejsze upokorzenie, wyrażające się poprzez ingerencję w twarz kurtyzany, symboliczne oczyszczenie przychodzi przez obsypanie jej ciała białym pyłem. To niemal teatralny spektakl o samotności, niedopasowaniu do otoczenia i destrukcyjnej mocy kreatywnych impulsów. 

Wspólna tym filmom specyficzna aura sprawia, że pokazywane w nich różne senne wizje niepostrzeżenie splatają się w jedną. Łagodna, rozświetlona twarz śpiącej w wieży królewny przenika się z pomazaną rozmytym makijażem, zrezygnowaną i zniszczoną twarzą kurtyzany, a ta nakłada się na twarz nocnej zmory napotkanej w czarnym śnie, zuchwale puszczającej balony z gumy do żucia. Zorka Wollny śni nam wizualne opowieści o kobietach, a te marzenia senne, naruszające cienką granicę pomiędzy teatrem życia, wyobraźnią a snem, są obrazami niepokojącymi i przyjemnymi zarazem.

Obok filmów na wystawie prezentowana jest dokumentacja z performance’ub “Przesilenie letnie” (Poznań 2010) przy produkcji którego artystka współpracowała z kompozytorką Anną Szwajgier oraz choreografką Magdaleną Przybysz. Ze współpracy tej powstał spektakl – wielowymiarowa sytuacja oparta z jednej strony na zrytualizowanych, powtarzalnych gestach zaobserwowanych w codziennym życiu, a z drugiej – na obecnych w kulturze mitach i toposach.